Τα καθήκοντα στο σπίτι έχουν ευεργετική δράση στα παιδιά μικρής και μεγάλης ηλικίας. Το να είσαι υπεύθυνος για ορισμένες δουλειές στο σπίτι, διδάσκει στα παιδιά σημαντικές δεξιότητες όπως είναι η συνεργασία, η ευθύνη, η δέσμευση και η ομαδικότητα. Επιπλέον, μαθαίνουν δεξιότητες και αξίες που θα τους ωφελήσουν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Συγκεκριμένα, η συμμετοχή των παιδιών στο νοικοκυριό βοηθά την ανάπτυξη ενσυναίσθησης προς τους άλλους, την αυτοπεποίθηση, την αίσθηση αυτό-αποτελεσματικότητας και προσωπικής ικανοποίησης.

Προτού ενθαρρύνετε τα παιδιά να αναλάβουν κάποιες μικροδουλειές, συζητήσετε μαζί τους το λόγο που είναι σημαντικό να βοηθάει ο ένας τον άλλον. Εξηγήστε τους πως η οικογένεια λειτουργεί σαν μια ομάδα και το κάθε μέλος της έχει μια ξεχωριστή αποστολή να φέρει εις πέρας. Αυτό ισχύει  και με τις δουλειές του σπιτιού που για να ολοκληρωθούν πρέπει το κάθε άτομο να αναλάβει το δικό του μερίδιο.

Όσο πιο νωρίς τόσο το καλύτερο

Τα περισσότερα παιδιά μικρής ηλικίας λατρεύουν να βοηθούν τους γονείς τους σε διάφορες δραστηριότητες. Απολαμβάνουν να περνάνε χρόνο με τους ενήλικες ακόμη κι αν αυτό σημαίνει να αναλάβουν κάποια καθήκοντα. Ξεκινήστε λοιπόν από μικρή ηλικία και δώστε στα παιδιά σας μικρά και απλά καθήκοντα στο σπίτι. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν μπορείτε να τους εμπιστευθείτε πιο απαιτητικά έργα. 

Επιλέξτε έργα ανάλογα της ηλικίας του παιδιού

Σιγουρευτείτε πως το έργο που πρόκειται να αναλάβει ένα παιδί είναι κατάλληλο για την ηλικία του. Με αυτό τον τρόπο θα αυξήσετε τις πιθανότητες το παιδί να δεσμευτεί με τα καθήκοντα που θα του δώσετε, διότι οι απαιτήσεις σας θα είναι ανάλογες των ικανοτήτων του.

Γίνε το πρότυπο

Εξηγείστε με απλά λόγια στο παιδί τι πρέπει να γνωρίζει για το συγκεκριμένο έργο που του αναθέτετε. Ενθαρρύνετε το παιδί να σας παρακολουθήσει προσεκτικά κατά τη διεκπεραίωση του έργου. Έπειτα δώστε του την ευκαιρία να το δοκιμάσει. Παρακολουθείστε το παιδί και δώστε ανατροφοδότηση μέχρι να σιγουρευτείτε ότι μπορεί να ολοκληρώσει το έργο με επιτυχία.

Τα μικρότερα παιδιά θα χρειαστούν περισσότερη επίβλεψη και καθοδήγηση στα αρχικά στάδια. Αφού το παιδί εξοικειωθεί με τα νέα του καθήκοντα, οι γονείς μπορούν να περιορίσουν την παρακολούθηση και τον έλεγχο.

Διδάξτε ένα πράγμα τη φορά

Τα μικρά παιδιά μπορεί να μπερδευτούν όταν απαιτείται να μάθουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα. Μερικές οδηγίες μπορεί να μοιάζουν απλές και ξεκάθαρες σε εμάς τους ενήλικες, όμως για ένα παιδί πιθανόν να είναι περίπλοκες. Χωρίστε ένα έργο σε μικρά μέρη. Αντί να δώσετε μια γενική οδηγία (πχ. ‘Καθάρισε το δωμάτιό σου’), απαριθμήστε τη σε βήματα (πχ. ‘1. Βάλε όλα τα παιχνίδια στο κουτί, 2. Φτιάξε το κρεβάτι σου, 3. Βάλε τα καθαρά ρούχα στο ντουλάπι).

Δημιουργήστε ένα σύστημα επιβράβευσης

Με την επιβράβευση τα παιδιά ενισχύονται και κινητοποιούνται, με αποτέλεσμα να δεσμεύονται σε διάφορες δραστηριότητες. Για να δημιουργήσετε ένα σύστημα επιβράβευσης πρέπει πρώτα να εντοπίσετε ποια πράγματα ενδιαφέρουν και κινητοποιούν το παιδί σας (προτιμήστε μη υλικά αγαθά, πχ. βόλτα στο πάρκο, επιπλέον χρόνος παιχνιδιού ή επίσκεψης σε ένα φίλο).

Στη συνέχεια φτιάξτε μια λίστα με τα καθήκοντα που πρόκειται να αναλάβει το παιδί και τοποθετήστε τη σε ένα κοινό χώρο (πχ. κουζίνα). Κάθε φορά που το παιδί ολοκληρώνει ένα έργο σημειώστε το πάνω στη λίστα. Για κάθε έργο το παιδί μπορεί είτε να μαζεύει πόντους, τους οποίους θα εξαργυρώνει αργότερα με μια ανταμοιβή, είτε να επιβραβεύεται κάθε φορά που ολοκληρώνει ένα από τα καθήκοντά του. Οι ανταμοιβές μπορούν να απονεμηθούν καθημερινά ή εβδομαδιαία. Για τα μικρότερα παιδιά, ίσως είναι καλύτερο να έχετε καθημερινές ανταμοιβές, ενώ για μεγαλύτερα παιδιά οι ανταμοιβές μπορούν να δίνονται εβδομαδιαίως.

Λογικές συνέπειες

Ένα σύστημα επιβράβευσης συνοδεύεται πάντα από λογικές συνέπειες. Οι λογικές συνέπειες εμφανίζονται φυσικά ως αποτέλεσμα των ενεργειών των παιδιών. Δηλαδή, εάν ένα παιδί ξεχνά επανειλημμένα να τακτοποιήσει κάποιο παιχνίδι, μια λογική συνέπεια είναι να μειωθεί ο χρόνος παιχνιδιού με το συγκεκριμένο παιχνίδι.

Σε περίπτωση που δεν μπορεί να εφαρμοστεί αυτό, επιλέξτε την αποστέρηση προνομίων (πχ. ακύρωση βόλτας στο εμπορικό κέντρο). Οι συνέπειες των παιδιών πρέπει να αποφασίζονται από πριν και να προκύπτουν μετά από συζήτηση γονέων-παιδιού. Είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να γνωρίζουν τις συνέπειες, ούτως ώστε να μην αιφνιδιαστούν με μια άγνωστη απόφαση που θα πάρουν οι γονείς τους. Αυτό πιθανόν να τους προκαλέσει συναισθήματα θυμού με αποτέλεσμα να χάσουν κάθε δέσμευση με τα καθήκοντα που ανέλαβαν.

Ενισχύστε την υπευθυνότητα

Ένα κομμάτι της διαδικασίας αυτής είναι να μάθουμε στα παιδιά να είναι υπεύθυνα. Προσπαθήστε να αποφύγετε την επανειλημμένη υπενθύμιση των παιδιών να ολοκληρώσουν τα καθήκοντα που ανέλαβαν. Εξηγήστε στα παιδιά ότι  έχουν την αποκλειστική ευθύνη για την ολοκλήρωση των καθηκόντων τους, χωρίς να πρέπει να τους υπενθυμίσετε.

Εάν ένα παιδί ξεχνάει ή αρνείται να κάνει ένα έργο, μην έρθετε σε ρήξη μαζί του, εφαρμόστε απλά τη συνέπεια που συμφωνήσατε. Ακόμη, αν δεν ολοκληρώσει το καθήκον του μην το αναλάβετε εσείς για το παιδί, γιατί αυτό θα έχει αντίθετα αποτελέσματα. Το παιδί θα μάθει ότι οι γονείς του δεν εννοούν πραγματικά και δεν εφαρμόζουν αυτά που λένε. Επίσης, το μήνυμα που θα περάσει στο παιδί είναι πως εάν δεν αναλάβω τις ευθύνες μου κάποιος άλλος θα το κάνει για μένα.

 

 

Βιβλιογραφία

Drummond, A. D. F., Coster, W. J., Gomes, A. M. R., & Mancini, M. C. (2019). Children’s Participation in Household Tasks: Caregiver Importance and Satisfaction. OTJR: occupation, participation and health, 39(3), 151-158.

Klein, W., Graesch, A. P., & Izquierdo, C. (2009). Children and chores: A mixed‐methods study of children's household work in Los Angeles families. Anthropology of Work Review, 30(3), 98-109.

White, E. M., DeBoer, M. D., & Scharf, R. J. (2019). Associations Between Household Chores and Childhood Self-Competency. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 40(3), 176-182.

Zolten, K., & Long, N. (2006). Children and Chores. Department of Pediatrics, University of Arkansas for Medical Science.